معناشناسی محرّمات احرام و کارکردهای ارتباطی آن

چکیده در مراسم حج که با احرام آغاز می شود و اجتناب از محرّمات احرام یکی از مهم ترین ارکان آن می باشد، جای این پرسش است: که محرّمات احرام که حج گزاران، از آن اجتناب می کنند، چه معنایی دارند؟ و برای کنش گران چه کارکرد یا کارکرد های ارتباطی ای می تواند داشته باشند؟ برای یافتن «معانی، و کارکردهای ارتباطی محرّمات احرام» با بررسی منابع و معارف اصیل و غنی اسلامی همچون قرآن و احادیث، معلوم می شود، انسان در زندگی خویش با چهار گونه ارتباط مواجه می گردد که عبارت اند از: ارتباط انسان با خویشتن، همنوعان، طبیعت و خدا که «ارتباط با خدا» دایره گسترده تری داشته و به عنوان عامل اساسی و جهت دهنده است. یعنی مرجع و محور سایر ارتباطات انسان می باشد و آن ها را تحت پوشش خود قرار می دهد. بر این اساس ارتباط انسان با خود، از آن جهت اهمیت دارد که به ارتباط با خدا ختم می شود. همچنین ارتباط با انسان های دیگر اگر در جهت مصالح اجتماعی باشد، زندگی اجتماعی او از نظر کیفی ارزش مثبت پیدا می کند و اگر ارتباطات انسان، به سمت رفاه مادی بدون معنویت باشد، به عملی ناپسند پرداخته و منفی است. پس وقتی بحث ارتباطات مثبت انسان با همنوعان خویش مطرح می شود، این ارتباط نیز در چارچوب ارتباط با خدا و قوانین الهی تعریف می شود. ارتباط با طبیعت نیز از آن جهت اهمیت پیدا می کند که طبیعت مقدمه ای برای رسیدن انسان به کمال مطلوب یعنی ارتباط با خدا است. پس همه ی گونه های ارتباطی به یک نظام ارتباطی منسجم منجر می شود که در این تحقیق از آن با نام «نظام ارتباطِ توحیدی در محرّمات احرام» یاد می کنیم. مدل نظام ارتباط توحیدی در رابطه ی با محرّمات احرام بر مبنای سه ضلع مثلث (خدا، انسان، محرّمات) شکل می گیرد. با معناشناسی محرّمات احرام در این مدل، درمی یابیم که هر میزان تقید انسان به الگوگیری از ترک محرّمات احرام بیشتر باشد، ارتباط مثبت او با طرف مقابل (خویشتن، دیگران، طبیعت و خدا) دارای انسجام بیشتری می شود؛ و برای انسان کارکردهایی از قبیل تهذیب نفس، مدارا با همنوعان، عدم احساس برتری، عدم تخریب طبیعت، آمرزش گناهان، تقویت ایمان و ... را در پی دارد. کلیدواژه ها: معناشناسی، محرّمات احرام، کارکردهای ارتباطی